Seria Edukacyjna

Sześć tygodni w tipi Siuksów.

Fascynująca relacja z pierwszej ręki o sześciotygodniowej niewoli kobiety u Dakotów w 1862 r.

autor Sarah F. Wakefield

redakcja, przypisy i wstęp June Namias

tłumaczenie Wiesław K. Niedźwiadek

Foxes Books 2025, Seria Edukacyjna, cena 32 zł + wysyłka

format 148 x 210, stron 214, ilustracje, mapa

data publikacji: 20 lipca 2025 dostępna 👉 tu możesz zamówić

„Sześć tygodni w tipi Siuksów” Sarah Wakefield to pamiętnik kobiety, która w czasie powstania Dakotów w Minnesocie w 1862 roku została wzięta do niewoli przez grupę Siuksów i spędziła u nich półtora miesiąca.

Sarah Wakefield była żoną lekarza wojskowego z agencji handlowej w Upper Sioux Agency. Jej relacja jest wyjątkowa, bo różni się od wielu ówczesnych opowieści o „niewoli u Indian” – autorka starała się oddać złożony i niejednoznaczny obraz swoich opiekunów.

Książka ma dziś duże znaczenie historyczne, bo jest jednym z nielicznych źródeł pisanych z perspektywy kobiety, która nie demonizowała całkowicie Indian, lecz starała się opisać ich życie i motywacje w kontekście konfliktu.

Apackie wojny w butelce.

Z historii walk wywołanych wódką.

autor Bud Shapard

tłumaczenie Aleksander Sudak

Foxes Books 2025, Seria Edukacyjna, cena 24 zł + wysyłka

format 148 x 210, stron 110, wiele ilustracji

data publikacji: 20 lipca 2025 dostępna 👉 tu możesz zamówić

"Apackie wojny w butelce" to opowieść o tym, jaką rolę w apacko-amerykańskim konflikcie lat 1848–1915 odegrał alkohol. Nie są one ani potępieniem ani zachwalaniem picia, a raczej faktograficznym opisem przekonań, uprzedzeń i wydarzeń mających miejsce w czasie zmagań. Amerykańskie gazety i książki z epoki szeroko rozwodziły się nad piciem Apaczów, twierdząc że picie było przyczyną sporu. Wiele z nich, jeśli nie większość, skupiło się na napoju wytwarzanym przez Apaczów, tiswinie, czyli łagodnym piwie, które można było jednak ubogacić, aby zwiększyć zawartość alkoholu. Tiswin był popularnym napojem towarzyskim, dostępnym na wszystkich niemal spotkaniach Apaczów, ale Amerykanie mieli go za główną przyczynę wszelkich niepokojów. Indianie nie mieli takiej możliwości przedstawienia swojej wersji wydarzeń, stąd nie zachowało się wiele relacji o ich piciu, a większość została napisana przez niechętnych im białych

"Apackie Wojny w butelce" pozwalają obiektywnie ocenić rolę, jaką alkohol odegrał w długotrwałym starciu Amerykanów z Apaczami, rolę często smutną, lecz zawsze interesującą.

Sztuka Indian Wron.

Zbiór artykułów i wykładów na temat wroniego stylu sztuki i jego powiązania z rejonami Płaskowyżu i Wielkiej Kotliny.

Wielu autorów. Zebrał Wiesław K. Niedźwiadek

Tłumacze: Leszek S. Cyryłowski, Beata Skwarska, Aleksander Sudak, Wiesław K. Niedźwiadek

Foxes Books 2024, Seria Edukacyjna, cena 48 zł + wysyłka

format 148 x 210, stron 323, mnóstwo czarnobiałych i kolorowych ilustracji

data publikacji: 26 czerwca 2024

dostępna 👉 tu możesz zamówić

Ze wstępu:

Geometryczne style artystyczne plemienia Wron są bardzo charakterystyczne, tak bardzo, że nawet początkujący kolekcjonerzy mogą zidentyfikować przedmiot ozdobiony koralikami przez Wrony z okresu od około 1850 do 1900 roku.

William Wildschut, jeden z czołowych kolekcjonerów i badaczy sztuki Wron, twierdził, że „prawdziwa wronia sztuka zdobienia koralikami nie została zapożyczona od sąsiednich Siuksów Zachodnich, ani od żadnego innego plemienia. Posiadała ona swój własny specyficzny charakter”.

Wielu etnologów i kolekcjonerów od dawna zdawało sobie sprawę, że kolekcje plemion z Wielkiej Kotliny i Płaskowyżu zawierają dużą liczbę zdobionych koralikami i malowanych przedmiotów, które są bardzo podobne do wyrobów Wron pod względem koloru, techniki i projektu. Powszechnym założeniem było to, że przedmioty te zostały pozyskane w handlu z Wronami. Popularna koncepcja głosi, że Wrony i ludy Płaskowyżu regularnie odwiedzały się nawzajem, przy czym Wrony dawali parflesze z surowej skóry wypełnione mięsem w zamian za torby z łusek kukurydzy Nez Perce wypełnione suszonymi korzeniami. Zarówno Wrony, jak i ludy Płaskowyżu potwierdzają, że często odwiedzali się nawzajem i że wymiana podarunków była powszechna; a każdy kolekcjoner w terenie może zweryfikować, że łatwiej jest znaleźć torby z łusek kukurydzy u Wron niż u Nez Perce – lub odwrotnie, że parflesze Wron są łatwiejsze do pozyskania od Nez Perce niż od Wron.

Lakockie wierzenia i obrzędy.

autor James R. Walker

edytowane przez Raymonda J. DeMallie i Elaine A. Jahner

tłumaczenie Dariusz Pohl

Foxes Books 2023, Seria Edukacyjna

format 148 x 210, stron 326, kolorowe ilustracje

data publikacji: 1 czerwca 2023

„Prawdziwą wartością tej pracy jest to, że dostarcza surowych narracji bez pretensji do syntezy lub analizy, a także wnikliwych informacji biograficznych na temat człowieka, który przyczynił się bardziej niż jakakolwiek inna osoba do naszego zrozumienia wczesnych rytuałów i wierzeń Oglala." - Plains Anthropologist

"Opisując historię Indian, historycy i inni uczeni rzadko mają okazję spojrzeć na przeszłość "oczami tubylców" lub zanurzyć się w dokumentach stworzonych przez Indian. W przypadku Oglala i niektórych innych odłamów Lakotów materiały Walkera zapewniają tego rodzaju doświadczenia w fascynujących i bogatych szczegółach ważnego okresu przejściowego w ich historii." - Minnesota History

Dziś, jak nigdy dotąd, ludzie starają się zrozumieć zarówno własne, jak i cudze tradycje; uczą się doceniać, że każdy sposób życia ma swoją własną wartość i szczególną zdolność do wykorzystania twórczych zasobów ludzkiej świadomości. Gdy ludzie na całym świecie starają się poznać wiele sposobów, w jakie inni odnosili się do swojego najbliższego i kosmicznego środowiska, zwracają się ku tradycjom plemiennym Indian amerykańskich. Słuchają plemiennej mądrości, która przetrwała w tradycji ustnej i szukają dokumentów, które dokładnie rejestrują przeszłe sposoby myślenia i relacji. Częścią światowego dziedzictwa autentycznych dokumentów jest słynna, ale do tej pory prawie niedostępna kolekcja Jamesa R. Walkera "tradycyjnej wiedzy Lakotów". Kolekcja zawiera nauki ludzi, których deklaracje wiary pokazują moc, głębię i intensywność wyobraźni charakterystyczną dla reakcji Lakotów na konkretne wyzwania kulturowe, społeczne i ekologiczne.

Counting Coup.

Czyli zaliczanie wyczynów wojennych.

Droga do zostania wodzem Wron w rezerwacie i poza nim.

autor Joseph Medicine Crow. Herman J. Viola

tłumaczenie Wiesław K. Niedźwiadek

Foxes Books 2022, Seria Edukacyjna, cena 28 zł + wysyłka

data publikacji: 01 lipca 2022

format 148 x 210, stron 120 dostępna 👉 tu możesz zamówić

Joseph Medicine Crow prowadzi kronikę swojego życia jako dziecko i młody dorosły w rezerwacie w okresie, kiedy lud Wron przechodził od tradycji koczowniczych do życia w rezerwacie. Counting Coup rozpoczyna się w „dawnych czasach plemiennych” i w tradycji wronich wojowników, a kończy w momencie, gdy Joseph Medicine Crow opowiada o swoich wojennych czynach po powrocie z Niemiec podczas II wojny światowej.

Choć czasy, kiedy wojownicy mogli „zaliczać wyczyny wojenne” (coup) w tradycyjnym sensie, minęły, doświadczenia Medicine Crow kształtują go na przywódcę, który jest w stanie wymienić cztery wyczyny wojenne i zostać wodzem do czasu zakończenia służby w czasie II wojny światowej. To pełen humoru, przejmujący i szczery pamiętnik opowiedziany przez Medicine Crow.

Zimowy Człowiek (Tajemnicza Wrona, a później Wysoki Ptak), szkolony na wojownika przez swojego dziadka Żółtego Ogona, kąpie się w lodowatych rzekach, ściga się konno, gra w gry z przyjaciółmi, stawia czoła swoim największym lękom i słucha opowieści o zaliczaniu wyczynów wojennych – w czasach, zanim Wrony zostały zamknięte w rezerwacie. Młody Joseph uczęszcza do szkoły baptystów, a następnie do szkoły z internatem. Opowiada starszym osobiste, dowcipne i odważne historie o takich wydarzeniach, jak bitwa nad Little Bighorn, często zaprzeczając powszechnie panującym przekonaniom i stereotypom na temat Indian w ogóle, a zwłaszcza na temat Wron i relacji między plemionami. „Wojna była naszą najwyższą sztuką, ale w działaniach wojennych Indian Równin nie chodziło o zabijanie, lecz o inteligencję, przywództwo i honor”.

Sjuksowie: życie i zwyczaje.

autor Royal B. Hassrick, tłumaczenie Dariusz Pohl

Foxes Books 2021, Seria Edukacyjna

data publikacji: 20 grudnia 2021

format 148 x 210, stron 401

Dla wielu ludzi Sjuksowie, jako wojownicy i łowcy bizonów, stali się symbolem wszystkiego, co jest indiańskie. Obdarzeni wielkim hartem ducha i potężną wizją, byli bohaterami Wielkich Równin i byli też złoczyńcami.

Royal B.Hassrick opisuje tutaj ich drogi, wzorce zachowań, i koncepcje ich wyobraźni. W wyjątkowy sposób podszedł do tematu, podając własną interpretację ich świata w epoce ich największego rozkwitu i sławy; krótkich latach od około 1830 do 1870 roku. Autor, oprócz źródeł drukowanych, czerpał także wiedzę z obserwacji i opowieści żyjących jeszcze wtedy Sjuksów, którzy pragnęli zachować znikający już świat ich przodków. Ponieważ prawdą jest, że ludzie stają się w dużej mierze tym, czym myślą i chcą być, we wszechświecie Sjuksów ważne było, by człowiek był znikomą, ale integralną częścią tego wszechświata.

Socjologiczne interpretacje Hassricka, pozwalają na zrozumienie wielu konfliktów i niejasnych zachowań dla kultury Sjuksów. Kiedy stracili możliwość rozwiązania konfliktu z białym człowiekiem na swój sposób, stracili też rację bytu.

Książka obejmuje każdy etap życia - sztukę, wojnę, religię, wychowanie dzieci, seks, humor i ubiór. To doskonały dodatek do wydanych do tej pory książek o Sjuksach.

Z serca kraju Wron.

Plemienne opowieści.

autor Joseph Medicine Crow

tłumaczenie Aleksander Sudak

Foxes Books 2021, Seria Edukacyjna

data publikacji: 14 listopada 2021

format 148 x 210, stron 141

Ta książka jest historią i kulturowym przeglądem plemienia Wron z południowej Montany i północnego Wyoming. Poruszane w niej tematy są szerokie, od wojny między plemionami, przez opisy bizonich skoków (strącanie bizonów z klifów), po suchy, dowcipny humor. Książka opisuje wspaniałą historię migracji tego ludu, o początkach jako północno-wschodnie plemię leśne i wędrówce przez prawie 100 lat. Ta krótka książka stanowi doskonały przegląd tego, kim byli ludzie z Narodu Wron i kim są w dzisiejszych czasach. Napisał ją bardzo szanowany członek Narodu Wron.

Assiniboinowie.

Z opowiadań Starców przekazanych Jamesowi L. Longowi.

autor James L. Long

tłumaczenie Aleksander Sudak

Foxes Books 2021, Seria Edukacyjna

format 148 x 210, stron 245, ponad 130 ilustracji

data publikacji: 28.06.2021

„Assiniboinowie” to barwny opis historii, legend, zwyczajów, rzemiosła i ceremonii Indian Assiniboin z północnych Równin. Po raz pierwszy opublikowany w 1942 roku, został napisany i zilustrowany przez członków plemienia, którzy przeprowadzali wywiady ze Starcami, starszymi plemienia, w ich ojczystym języku. Wiele historii pochodzi sprzed Lewisa i Clarka i zostało przekazanych przez tradycję ustną.

Używając jasnego i precyzyjnego pisma, książka „Assiniboinowie” dokładnie opisuje plemienne legendy, życie codzienne, zakwaterowanie, jedzenie, zaloty i małżeństwa, gry dziecięce, polowania na bizony, narzędzia i broń, ceremonie religijne i tajne stowarzyszenia, uzdrowicieli i duchy oraz przyjście białych ludzi.

Droga wojownika
kliknij w button poniżej i zapoznaj się ze spisem treści

Droga wojownika. Opowieści z życia Wron.

autor Phenocia Bauerle, tłumaczenie Aleksander Sudak

Foxes Books 2021, Seria Edukacyjna

format 148 x 210, stron 165, mapa, fotografie

data publikacji: 02.01.2021

W "Drodze Wojownika" starsi Wron z wigorem i wnikliwością opowiadają swoje ulubione historie o wyczynach niezapomnianych przywódców sprzed lat. W tych opowieściach znajdziemy rozbudzające przygody niezapomnianych wojowników: porywczość Dziecka Królika, który rzuca się na swój los, gdy dotrzymuje świętego ślubu; wzrost władzy i przerażająca zemsta Czerwonego Niedźwiedzia, jednego z największych i najpotężniejszych duchowo przywódców Wron; olśniewający sukces i jeszcze większy wstyd Cętkowanego Konia; oraz legendarna odwaga Czubka Góry.

Kilkadziesiąt lat temu gawędziarze reprezentowani w tym tomie – Carl Skrzywione Ramię, Zwyczajne Pióro i Zimny Wiatr - opowiadali te historie dwóm braciom Old Coyote. Henry Old Coyote i Barney Old Coyote Jr. nagrywali, transkrybowali i przetłumaczyli na angielski opowiadania, które zostały później zredagowane i umieszczone w swej pracy naukowej przez wnuczkę Barneya, Phenocię Bauerle. Edycja Bauerle zachowała moc tradycyjnych opowieści ustnych Wron i czyni je dostępnymi również dla czytelników spoza Wron.

Rezultatem jest praca, która bawi i uczy czytelników o tradycyjnych przywódcach Wron i ich świecie.

Ten niezwykły zbiór opowiadań pokazuje również, że wartości, które kierowały i inspirowały ludzi Wron w przeszłości, mają dla nich znaczenie również dzisiaj.

Plenty Coups
kliknij w button poniżej i zapoznaj się ze spisem treści

Plenty Coups. Wódz Wron.

autor Frank B. Linderman, tłumaczenie Aleksander Sudak

Foxes Books 2020, Seria Edukacyjna

format 148 x 210, stron 268, mapy, ilustracje, fotografie

data publikacji: 21.07.2020

Plenty Coups (1848–1932), ostatni dziedziczny wódz Indian Wron, opowiedział, na starość, poruszającą historię swojego życia Frankowi B. Lindermanowi, znanemu pisarzowi z Zachodu, który się z nim zaprzyjaźnił. Książka jest klasycznym opisem koczowniczego, duchowego i wojowniczego życia Indian Równin, zanim zostali zamknięci w rezerwacie. Plenty Coups opowiada o wielkich triumfach i zmaganiach jego własnego życia: jego potężnych wizjach, małżeństwie, wyprawach wojennych i zaliczaniu coup na Lakotach, walce u boku armii USA i śmierci generała Custera.

To wydanie pozwala czytelnikom w pełni docenić osiągnięcia i bogatą spuściznę Plenty Coupsa. Nieopublikowany wcześniej esej Lindermana opowiada o jego spotkaniu i współpracy z wodzem. Wprowadzenie Phenocia Bauerle i Barneya Old Coyote Jr., obydwu członków Narodu Wron, mówi o trwałym znaczeniu Plenty Coupsa dla ludu Wron w XXI wieku; posłowie Timothy P. McCleary, również z

Narodu Wron, podkreśla kluczową rolę, jaką odegrały liczne przewroty we wczesnych rezerwatowych latach po odejściu bizona; mapa świata Plenty Coupsa podkreśla miejsca wymienione w historii; glosariusz słów i pojęć zawartych w opowiadaniu Wrony opiera się na najnowszych standardach ortograficznych i współczesnym tłumaczeniu; a galeria zdjęć przedstawia zarówno Plenty Coupsa na różnych etapach jego życia, jak i niezapomniane sceny z jego świata.

Nazywają mnie Agnes.

autor Fred W. Voget, tłumaczenie Aleksander Sudak

Foxes Books 2019 i 2022, Seria Edukacyjna

format 148 x 210

stron 202, mapy, fotografie

data publikacji: 21.07.2019 - wznowienie 12.03.2022

Narratorka Agnes Deernose przedstawia ciepłe, osobiste spojrzenie na życie i kulturę rodziny Indian Wron.

Fred Voget adoptowany przez Wrony antropolog, przygotowuje grunt pod historię Agnes, którą zebrał na podstawie obszernych wywiadów z Agnes i jej przyjaciółmi. Opisuje pochodzenie Wron i ich kulturę w okresie dni polowań na bizony i wczesne życie w rezerwacie. Poprzez Agnes, starszą kobietę Wron ujawnia również zmiany jakie dokonały się w tym niegdyś, niezależnym plemieniu.